برای شناسایی یک کانی ناشناس، در قدم اول باید ویژگی های فیزیکی آن را شناسایی و با جدول شناسایی کانی ها مقایسه کرد. از مهمترین مشخصات فیزیکی کانی ها می توان موارد زیر را نام برد:
رنگ(Color): اولین چیزی که توجه را بخود جلب می کند، رنگ کانی است. برای برخی کانی ها رنگ مشخصه ی سودمندی است مثل موسکویت که معمولاً به رنگ های سفیدنقره ای یا بی رنگ و بیوتیت که سیاه یا قهوه ای تیره است. رنگ ویژگی بسیار متغیری در برخی کانی ها مانند کوارتز است و با تغییر در ترکیب شیمیایی تغییر می کند.
رنگ خاکه (Streak) : رنگ خاکه، رنگ اثر کانی بر روی چینی بدون لعاب است. رنگ خاکه معمولاً با رنگ کانی تفاوت دارد.
جلا(Luster): توانایی هر کانی در منع، پراکنده کردن و جذب نور را جلا گویند. جلای یک کانی با مقایسه ی کانی با مواد مشابه توضیح داده می شود. جلای کانی ها به دو دسته ی ” جلای فی ” و ” جلای غیر فی ” تقسیم می شود. جلای غیر فی معمول تر است و مهمترین نوع آن جلای شیشه ایست.
در برخی منابع جلای شیشه ای را تحت عنوان ” شفافیت ” بیان می کنند و آن را بصورت توانایی کانی در عبور نور از خود، تعریف می کند. مانند کانی کوارتز. در واقع شفافیت یک کانی به مقدار نوری که از آن عبور می کند بستگی دارد.
سختی(Hardness): مقاومت کانی در برابر خراشیده شدن را سختی آن کانی گویند. سختی نشانه ای از نحوه ی پیوند بین اتم ها یا یون های تشکیل دهنده ی کانی است. سختی کانی ها توسط مقایسه ی آن با گروهی از کانی ها با سختی مشخص سنجیده می شود. بطور معمول سختی کانی ها با سری کانی های موس(Mohs’ hardness scale) سنجیده می شود.
شکل بلورین(Crystal): شکل بلور برخی کانی ها در شناسایی برخی از کانی ها مفید واقع می شود. در طبیعت کمتر به بلورهای منفرد از یک کانی بر می خوریم و کانی ها عموماً بصورت تجمعی از بلورهای ریز و درشت دیده می شوند.
رخ (Cleavage): تمایل کانی ها به شکستن در امتداد سطوحی موازی هم را رخ پذیری و هر یک از این سطوح را سطوح رخ گویند.
شکستگی(Fracture): کانی هایی که رخ ندارند، دارای سطح شکست نامنظم و بی قاعده ای هستند که می تواند ویژگی برای شناسایی آن ها بکار رود. برخی کانی ها ممکن است دارای سطح شکست صدفی و برخی دیگر دارای سطح شکست خشن باشند.
وزن مخصوص(Specific Gravity): وزن مخصوص کانی ها می تواند به عنوان مشخصه ای برای شناسایی کانی ها بکار رود.
ویژگی های اختصاصی: برخی از کانی ها دارای ویژگی هایی خاص خود هستند که با استفاده از آن ها می توانند شناسایی شوند. به عنوان مثال پودر بسیاری از کانی های سولفیدی بوی تخم مرغ گندیده می دهند ولی کانی های آرسنیکی در اثر مالش یا شکستن یا پودرشدن بوی سیر می دهند. و یا کانی هایی مثل مس و طلا چکش خوارند در صورتی که گوگرد ترد و شکننده است.
کانی ها بر اساس آنیون یا مجموعه ی آنیون هایشان طبقه بندی می شوند. بعنوان مثال کانی هایی که دارای چهاروجهی های سیلیسیم-اکسیژن اند سیلیکات ها و آن هایی که آنیون گوگرد دارند سولفیدها و آن هایی که دارای گروه آنیونی کربن هستند کربنات نامیده می شوند.
کانی ها به دو دسته ی کلی ” کانی های سیلیکاتی ” و ” کانی های غیر سیلیکاتی ” تقسیم می شوند.
جدول در ادامه پست
ادامه مطلب
درباره این سایت